1. Pengenalan
Kluang ialah sebuah bandar yang terletak di tengah-tengah negeri Johor, Malaysia. Kedudukannya yang strategik menjadikan ia pusat pertemuan antara jalan-jalan utama yang menghubungkan utara dan selatan Semenanjung Malaysia. Selain menjadi daerah pertanian dan perindustrian penting, Kluang juga terkenal dengan sejarah kolonialnya, keunikan budaya, dan warisan alam semula jadi seperti Bukit Lambak.
2. Asal-usul Nama Kluang
Nama “Kluang” dipercayai berasal daripada perkataan Melayu “keluang”, iaitu sejenis kelawar besar pemakan buah (flying fox). Pada zaman dahulu, kawasan Kluang dipenuhi oleh hutan hujan tropika yang menjadi habitat semula jadi bagi spesies ini. Kehadiran beribu-ribu keluang di kawasan itu dikatakan menyebabkan penduduk setempat menggunakan nama tersebut untuk menamakan tempat tersebut.
Meskipun tiada rekod rasmi tentang siapa yang mula-mula menetap di kawasan ini, dipercayai bahawa komuniti awal terdiri daripada petani dan pemburu yang berpindah dari kawasan pantai ke pedalaman Johor untuk mencari tanah subur.
3. Era Penjajahan British dan Penubuhan Bandar
Kluang secara rasmi ditubuhkan sebagai sebuah bandar pada tahun 1915 oleh pentadbiran kolonial British. Tujuan utama penubuhannya adalah untuk dijadikan pusat pentadbiran bagi kawasan Johor Tengah. Kedudukannya yang di tengah negeri Johor sangat sesuai untuk menjadi pusat logistik dan pengangkutan.
Salah satu faktor utama yang mempercepatkan pertumbuhan Kluang ialah pembinaan laluan kereta api oleh Keretapi Tanah Melayu (KTM) yang menghubungkan Johor Bahru ke Gemas dan seterusnya ke utara Semenanjung Malaysia. Kluang menjadi salah satu hentian utama dalam laluan ini, membolehkan pengangkutan barang seperti getah, kelapa sawit, dan hasil pertanian ke pelabuhan untuk dieksport.
Bandar ini mula berkembang pesat dengan pembinaan infrastruktur seperti jalan raya, balai polis, pejabat pos, sekolah, dan hospital. Aktiviti perdagangan dan pertanian menjadi nadi ekonomi tempatan.
4. Kluang Sebagai Pusat Pertanian dan Ekonomi
Sepanjang abad ke-20, Kluang dikenali sebagai kawasan pertanian yang subur. Tanaman utama termasuk:
- Getah – menjadi produk eksport utama semasa zaman kolonial.
- Kelapa sawit – mula menggantikan getah pada pertengahan abad ke-20.
- Padi dan buah-buahan tropika – ditanam oleh pekebun kecil.
- Teh dan herba – diusahakan secara komersial dan organik.
Ladang-ladang besar dan estet getah yang dibangunkan oleh syarikat-syarikat Eropah menjadi pusat pekerjaan bagi ramai penduduk. Kluang juga menjadi tapak penting dalam projek pertanian moden dan organik, termasuk ladang teh dan sayur-sayuran bebas racun serangga yang dikenali hingga ke peringkat antarabangsa.
5. Peranan Semasa Perang Dunia Kedua
Kluang memainkan peranan penting semasa Perang Dunia Kedua, khususnya ketika kemaraan tentera Jepun ke Singapura. Tentera Jepun menawan Kluang pada 25 Januari 1942 selepas berjaya mengalahkan tentera British dan Sekutu. Bandar ini dijadikan markas strategik oleh Jeneral Tomoyuki Yamashita sebelum beliau melancarkan serangan ke atas Singapura dari arah utara.
Lapangan Terbang Kluang, yang ketika itu merupakan pangkalan tentera udara British, diambil alih dan digunakan oleh Jepun. Pendudukan Jepun membawa penderitaan kepada penduduk tempatan termasuk rampasan makanan, kerja paksa, dan kekejaman ketenteraan.
6. Pemulihan Pasca Perang dan Kemerdekaan
Selepas tamatnya perang pada 1945, pentadbiran British kembali memerintah Tanah Melayu dan memulakan program pemulihan infrastruktur yang rosak. Ekonomi Kluang kembali pulih melalui pertanian dan perdagangan. Pada masa yang sama, muncul gerakan nasionalisme dan kesedaran politik dalam kalangan rakyat tempatan.
Selepas kemerdekaan Malaysia pada 31 Ogos 1957, Kluang terus berkembang sebagai bandar daerah. Banyak sekolah, hospital, dan bangunan kerajaan dibina untuk memenuhi keperluan penduduk yang semakin bertambah. Aktiviti perindustrian kecil mula tumbuh, termasuk kilang makanan, tekstil, dan bahan binaan.
7. Majlis Perbandaran Kluang
Pada tahun 1957, Lembaga Bandaran Kluang ditubuhkan, dan kemudian dinaik taraf menjadi Majlis Perbandaran Kluang (MPK) pada 8 Mei 2001. Ini menandakan kemajuan dalam pentadbiran tempatan dan pembangunan bandar. MPK memainkan peranan penting dalam merancang pembangunan, perumahan, pelancongan, dan pemuliharaan warisan budaya.
8. Warisan Budaya dan Pelancongan
Kluang bukan hanya kaya dengan hasil HONDA138 bumi, tetapi juga warisan budaya. Beberapa tarikan utama di bandar ini termasuk:
- Kluang Railway Station – antara stesen kereta api tertua di Malaysia. Di sinilah juga terletaknya Kluang Rail Coffee, kafe warisan terkenal.
- Bukit Lambak – destinasi pendakian popular dan taman rekreasi semula jadi yang sering dikunjungi pelancong tempatan.
- Kampung Melayu dan kawasan warisan kolonial – menampilkan seni bina lama dan kisah komuniti pelbagai kaum.
Kluang juga dikenali dengan mural-mural seni jalanan yang menghiasi bangunan lama di pusat bandar. Ini menarik pelancong serta membangkitkan semangat seni dan budaya tempatan.
9. Ekonomi Moden dan Masa Hadapan
Hari ini, Kluang telah berubah menjadi bandar perindustrian dan komersial yang moden. Beberapa sektor ekonomi utama termasuk:
- Perindustrian: Pembuatan jubin, tekstil, produk makanan, dan produk getah.
- Pertanian moden: Ladang organik, penternakan lembu dan kambing, serta industri agropelancongan.
- Pelancongan: Agro-tourism, pelancongan budaya, serta pelancongan ekologi.
- Pendidikan dan perkhidmatan: Kolej, institut latihan, dan sektor kesihatan semakin berkembang.
Projek-projek pembangunan seperti Zon Ekonomi Khas (SEZ) Johor–Singapura dijangka membawa lebih banyak peluang pekerjaan dan pelaburan asing ke Kluang dalam dekad akan datang.
10. Penutup
Sejarah Kluang adalah kisah tentang pembangunan dari sebuah kawasan hutan yang dihuni keluang menjadi bandar penting yang memainkan peranan besar dalam sejarah Johor dan Malaysia. Dari zaman penjajahan, perang, kemerdekaan, hingga era globalisasi—Kluang telah melalui pelbagai fasa perubahan.